Jaargang 124 (2024) – Aflevering 3
Artikelen
Jan Van Acker
Seinevissen aan de Vlaamse kust in de late 14de eeuw en de Duinenabdij
Seinevissen, of vissen met een zegen (groot sleepnet), wordt aan onze kust al vermeld in 1389, dat is veel vroeger dan bekend. Voor problemen deed de Veurnse kasselrij een beroep op de Duinenabt Jan Maes, die in de grafelijke kringen bekend was. In 1393 bestreed een vorstelijke ordonnantie vissen met netten die het visbestand beschadigden, en twee jaar later werd en onderzoek georganiseerd. Die betrof heel de Vlaamse kust, maakt de stadsrekening van Nieuwpoort duidelijk.
John Aspeslagh
Claude Bernières, een Franstalige dichter uit de kring rond James Ensor
Claude Bernières is het pseudoniem van Hélène Coulier (Zwevezele 1884-Marke 1960), die cultureel actief was in Oostende. Tijdens het Interbellum publiceerde ze Franstalige poëzie en werkte ze mee aan het West-Vlaamse tijdschrift La Flandre Littéraire. In 1923 won ze de Verhaeren-Prijs, en op de viering nam o.m. James Ensor het woord. Na de Tweede Wereldoorlog belandde ze evenwel in de vergetelheid.
Na de dood van een vriend door pest besliste Antoon Adornes overhaast priester-monnik te worden. Daarna probeerde hij in 1490 evenwel van die belofte ontslagen te worden, met een verzoek bij de pauselijke Penitentiarie. Wellicht is dat gehonoreerd, want een jaar later is hij gehuwd. Hij stierf kinderloos in 1492/1493.
Nele Vanholme, Jessica Wittebroodt, Gill Thomas, Jelle De Mulder en Rebekah Petzold
Middeleeuwse kookpotten als laatste rustplaats op de markt van Torhout
Opgravingen in 2019 en 2021 te Torhout brachten op een begraafplaats twee complete potten boven, waarin telkens een foetus aangetroffen werd. Opvallend is dat ze tussen de gewone graven zijn bijgezet, en niet buiten of aan de rand van gewijde grond. Ook tonen ze aan dit soort begravingen al in de 12de-de eeuw voorkwam, dat is vel vroeger dan tot nu bekend.
Géry E. Cappon
Pastoor Johannes van Ravenbrouck en zijn bewogen passage in Loppem (1697-1718)
Pastoor van Ravenbrouck kreeg bij zijn aantreden te Loppem te maken met de belabberde toestand van de pastorie en een neerhof. Dat leverde problemen op met het bisdom. Lokaal kwam hij in conflict met de heer van Loppem en het Houtse. Dat resulteerde in schandalen en problemen, zelfs nalatigheid, bij de uitoefening van zijn taken als dorpsherder. De rust keerde pas weer toen een nieuwe pastoor aangesteld werd.
Johan R. Boelaert
Jacob Tayaert, een ‘bijzondere’ Brugse zanger en kopiist van een medisch-farmaceutisch glossarium
Priester-zanger aan het Sint-Donaaskapittel Jacob Tayaert (ca. 1450) kwam meermaals in conflict met zijn broodheren, tot hij uiteindelijk geschorst werd. In 1473 beëindigde hij een kopie van een medisch-farmaceutisch handschrift van Matthaeus Silvaticus (1332). Deze kopie, die berust in de Openbare Bibliotheek Brugge, wordt vergeleken met de wiegendruk uit Lyon, 1478, waarbij eigen kenmerken opvallen.
Jean-François Vander Plancke (1806-1871) was – o.m. door een eigen genezing – een fervent voorstander van hydrotherapie. Die werd eerst door zijn collega’s aangevallen. Zijn inzet tijdens epidemieën leverde evenwel krediet op en hielpen de therapie ingang te doen vinden.
Peter De Baets
Het graf(monument) van Petrus Dathenus in Elbing
Petrus Dathenus (†1590), wellicht uit Kassel of Poperinge, werd stadsgeneesheer in Elbing (nu Polen). Vermoedelijk werd hij begraven onder een graf met een standbeeld, wat toen eerder ongewoon was.
Frans De Brabandere
Krakeling en kramiek
Etymologische studie rond krakelingen (krokante koekjes) en kramieken (eierbrood met krenten en rozijnen).
Koenraad Vandenbussche
Malcontenten in Handzame (november-december 1578)
Malcontenten (Waalse katholieke soldaten) stroopten eind 1578 het platteland af en gebruikten als uitvalsbasis het kasteel van Handzame. Na een belegering zouden zij het kasteel ontruimen, maar het kwam daarbij tot een slachtpartij door boeren.
Pieter Donche
De verspreide handschriften van de genealoog Jacobus Antonius Kerchof (1625-1685) (vervolg)
Na vorige inventarisaties blijken nog behoorlijk wat genealogische handschriften van de Brugse genealoog Kerchof in diverse verzamelingen bewaard te worden. Die worden opgelijst en vergeleken met de verzameling in de Openbare Bibliotheek Brugge.
Mengelmaren
Militaire verfproducten (B.) 342. – Belaserde vrauwe in Eernegem (1674) (Koenraad Vandenbussche) 367. – Broederschap vanden Handboghe in Zedelgem (1449) (Koenraad Vandenbussche) 369. – Strijd tegen fake news tijdens de 80-jarige oorlog (1579) (Koenraad Vandenbussche) 370. – Politieke marketing en geschiedschrijving: het echte verhaal achter de figuur Jan Breydel (Hendrik Callewier) 370-373. – Missverkiezingen in Blaringem, 1502 (Mathijs Speecke) 373-374. – Piekeniers uit het Vrije gesneuveld in veldtocht tegen Luik (1467) (Koenraad Vandenbussche) 374-375. – Giftige kruiden op Brugse markt (1841) (Koenraad Vandenbussche) 375. – Het oudste huis van Vlaanderen (Hilde Van Parys) 375-376.
Beantwoorde vragen
Het graf(monument) van Petrus Dathenus in Elbing (Peter De Baets) 340-342. – Zuster Scholastica (Noël Geirnaert) 368-369. – Lamotius (Peter De Baets) 377-378.
In Memoriam
Jozef Heus (1939-2024) (Koenraad Vandenbussche) 368.
Boekbesprekingen
Lisa Demets, Breydel: het verhaal van een ambitieuze politieke familie in middeleeuws Brugge (Hendrik Callewier) 370-373. – Mieke Van de Vijver, Sarah Dalle, Joris Sergant e.a., Evaluatie en waardering van de archeologische sites Rooiveld-Papenvijvers Oostkamp (Hilde Van Parys) 375-376.
Kleine verscheidenheden uit Vlaamse bronnen
Pensee. – Pool. – Poststeen. – Potstaak. – Reep. – Scapelinghe. – Schaapperk. – Steertkerel. 379-380
Vraagwinkel
T’onser Vrouwen te Miren. – Lithograaf Emmanuel-Joseph Vanderghinste. – De Brugse watermolen. – Boterverkoopsters. – Slingermes. – Kalkoven in Noordschote. – Turf voor spiegels. – Dood door lange afwezigheid zonder teken van leven. – Johannes Dierkens. – De abdij van Clairvaux. – Schilddragers. 381-383